احكام قربانى در پرتو احاديث نبوى

قربانى در لغت از قُرب و نزديكى گرفته شده و در اصلاح شرع بمفهوم انجام عملى است كه مؤمن بوسيله آن در پى جلب رضاى الهى است.

قربانی:
حیوانی است که در روز عید و ایام تشریق به قصد تقرب و نزدیکی به الله متعال ذبح میشود.

1- بهتر است شخصی که میخواهد قربانی کند از اول ماه ذی‌الحجه تا هنگام قربانی کردن موی سر وموهای زاید بدن و ناخن هایش را کوتاه نکند.
گرفتن ناخن‌ها و موی بدن به ‌نزد احناف مستحب است.

ام سلمه (رضی الله عنها) همسر پیامبر ( ص) میگویدکه پیامبر (ص) فرمودند: «کسی که ذبحی دارد و میخواهد قربانی کند هنگامی که هلال ذی‌الحجه دیده شد مو و ناخن هایش را کوتاه نکند تا اینکه قربانی کند.»(صحیح مسلم رقم 1977 )

2- شرایطی که درقربانی کردن باید رعایت شود:
الف) حیوان قربانی باید شتر، گاو، گوسفند و یا بز باشد.
ب) سن حیوان قربانی:
گوسفند یک سال، بز دو سال تمام، گاو دو سال تمام و شتر پنج سال تمام داشته باشد
(امام نووی درمجموع (8/365)
قول دومی از علما نقل نموده است: برای گوسفند سن شش ماه کامل و برای بز یک سال کامل کافی میباشد.)
ج) حیوان قربانی، عیب و نقصی نداشته باشد.
پیامبر (صلی الله علیه وسلم) درحدیثی چهار عیب را برای قربانی برشمردند که عبارتند از: کوری واضح، بیماری آشکار، لنگی نمایان و لاغری که چربی یا مغزِ استخوان ندارد.
(حدیث صحیح/جامع ترمذی رقم 1497)

3- صفات قربانی:
الف) حیوان قربانی، رنگ آن سفید یا روشن یا آمیخت‌های از دو رنگ سیاه و سفید باشد و در صورت نبود میتوان حیوانی تیره رنگ یا سیاه ، ذبح نمود.(حدیث حسن / مسند احمد رقم 9393)
پیامبر (ص) دو گوسفند شاخدار سفید آمیخته با سیاه را قربانی مینمودند.
(صحیح بخاری رقم5565 )
ب)چاق بودن قربانی:
ابی امامه بن سهل (رضی الله عنه) میگوید: ما و باقی مسلمین در مدینه گوسفندان خودرا برای قربانی چاق میکردیم.
(صحیح بخاری رقم5553)
ج) یک گوسفند و یا یک بز برای یک فرد و خانواده‌اش و شتر یا گاو برای هفت نفر و خانواده‌هایشان میباشد .
تذکر : فرد میتواند خانواده خود را در قربانی شریک کند .
ابو ایوب انصاری (رض) میگوید : در زمان پیامبر (ص )هر فرد یک گوسفند را برای خود و خانواده‌اش قربانی میکرد.
(حدیث صحیح/ سنن ابن ماجه رقم3147 )

جابر بن عبد الله (رضی الله عنه) میگوید : ما همراه پیامبر( صلی الله علیه وسلم) مراسم حج انجام میدادیم و شتر را برای هفت نفر وگاو را نیز برای هفت نفر ذبح کردیم.
(صحیح مسلم رقم 1318)

ملاحظات
الف) وقت قربانی بعد از نماز عید است.
جُنْدَب الْبَجَلِی رضی الله عنه میگوید: من روز عید اضحی همراه پیامبر (صلی الله علیه وسلم) نماز خواندم و پیامبر( ص) بعد از نماز خطبه‌ای خوانده، سپس فرمودند: کسی که قبل از نماز، قربانی نموده بجای آن دوباره قربانی کند و کسی که قربانی نکرده با نام الله متعال قربانی کند.
(صحیح مسلم رقم 1960)

ب) پایان وقت قربانی، غروب روز سوم از ایام تشریق است.
ج) انس رضی الله عنه روایت میکند که پیامبر (صلی الله علیه وسلم) هنگام ذبح قربانی میفرمودند:« بِاسْمِ اللهِ، وَ اللهُ اَکبَر».
(صحیح مسلم / 1966 )
د) شخص قربانی کننده از قربانی خودش بخورد ( و میتواند برای خودش ذخیره کند) و بعد از آن صدقه دهد.
{فَکلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیر}
(حج/ 28)
ترجمه: پس خودتان از آن(قربانی) بخورید و به بینوایان مستمند نیز بدهید.
پیامبر (ص) فرمودند: بخورید و به دیگران صدقه دهید و ذخیره نمایید.
(صحیح مسلم رقم 1973)
به همین دلیل بسیاری از علما مستحب میدانند که قربانی به سه قسمت تقسیم میشود:
یک قسمت برای خوردن، و یک قسمت برای هدیه دادن (به اقوام و دوستان) و یک قسمت برای صدقه دادن (به فقرا و مستمندان).
(عمده السالک)
هـ) شخص قربانی کننده اجازه‌ٔ فروختن پوست و یا گوشت قربانی را ندارد و همچنین نمیتواند دستمزد قصاب را از قربانی بپردازد.
از علی (رض) روایت است که گفت: رسول الله( ص) به من امر فرمودند: که شتر را قربانی کنم و از گوشت و پوست آن صدقه کنم و چیزی از حیوان قربانی شده (به عنوان دستمزد) به قصاب ندهم و فرمودند: ما دستمزدش(قصاب) را از نزد خودمان میدهیم.
(صحیح بخاری 3/ 1718 صحیح مسلم رقم 1317)‏‎

ي)‏-‎ ‎قرباني کردن بهتر از صدقه دادن قيمت قرباني است؛ زيرا قرباني کردن و ريختن خون‎ ‎حيوان در راه خدا از شعائر ‏ديني و سبب تقرب به خدا مي‎باشد. { قُل‎‏‎‎ْ إِنَّ‎ ‎صَلاَتِي وَ نُسُکي وَ مَحْياي وَ مَمَاتِي ِللهِ رَبِّ الْعَالَمِين} (انعام/162)‏‎
ترجمه: بگو نماز، حج، قرباني، زيستن و مردن من از آنِ الله است که پروردگار جهانيان‎ ‎است.‏‎
و «پيامبر( صلي الله عليه وسلم) با دستان مبارک خويش قرباني مي‎نمودند» و‎ ‎هرگز اتفاق نيفتاد که ايشان يا صحابه ‏قيمت قرباني را صدقه دهند.
(صحيح بخاري رقم‎5558)