ايمان و كفر، اختيارى است

در فقه اكبر بروايت حماد از امام ابوحنيفه (رح) آمده كه :
( و لم يجبر احداً من خلقه على الكفر و لا على الايمان، و لا خلقهم مؤمناً و لا كافراً، و لكن خلقهم اشخاصاً، و الايمان و الكفر فعل العباد.
و يعلم الله تعالىٰ من يكفر فى حال كفره كافراً، فاذا آمن بعد ذلك علمه مومناً فى حال ايمانه و احبه من غير ان يتغير علمه و صفته.)

ترجمه: الله تعالىٰ هيچيك از مخلوقات خود را بر كفر و يا ايمان مجبور نكرده است. و آنان را نه مؤمن و نه كافر آفريده است. ليكن آنان را اشخاص ( مستعد و قابل پذيرش ايمان و اختيار كفر) خلق كرده است. ايمان و كفر عمل بنده گان است.

الله تعالىٰ كسى را كه كفر مى ورزد، او را در حال كفرش، كافر ميداند. و وقتى پس از آن ايمان آورد، اورا در حال ايمانش مومن مى داند. و دوست ميدارد، بدون اينكه علم و صفت او تغير يابد.

• الله تعالىٰ در مورد اينكه هيچ كسى به ايمان آوردن، اجبار و اكراه نشده، مى فرمايد:

• لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ (بقره، ٢٥٦)

  ترجمه: اجبار و اكراهى در ( قبول ) دين نيست، چرا كه هدايت از گمراهى مشخص و تفكيك شده است.

• الله (ج) در مورد اينكه ايمان و كفر، فعل كسبى و اختيارى بنده گان است، مى فرمايد:

• هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ فَمِنكُمْ كَافِرٌ وَمِنكُم مُّؤْمِنٌ (تغابن، ٢)

  ترجمه: اوست، آنكه شما را آفريد، برخى از شما كافر اند و برخى مؤمن.

علم الله تعالىٰ فراگير است، ميداند كه كافر در حال كفر، كافر است. و اورا دوست نمى دارد. سپس اگر كافر ايمان بيآورد، ميداند كه او مؤمن است و اورا دوست مى دارد. بدون اينكه علم و صفت غضب و رضاى او تعالىٰ (كه ازلى و ابدى اند )، تغير بيابند.

بطور كلى هرچه حادث و واقع شود، الله تعالىٰ آنرا مى داند، بدون آنكه علم او تغير بيآبد. علم او ازلى است، آنچه شده و آنچه ميشود و اينكه چگونه ميشود، همه را مى داند. با تغير يافتن صفات مخلوقات، صفات او تعالىٰ تغير نمى يابد.