تقدير سرّ خدا است

در فقه اكبر آمده كه: ( والقضاء و القدر و المشئته صفاته فى الازل بلا كيف )
ترجمه: قضاء و قدر و مشيت، صفات ازلى او تعالىٰ است، اما كيفيت آن معلوم نيست.

يعنى اينكه كيفيتِ اين سه صفت ازلى خداوند براى ما مجهول است. همچون ساير صفات عالى او تعالىٰ، عقل بشرى با اجتهاد خود نميتواند كيفيت آنرا دريابد.
الله تعالىٰ مى فرمايد:

• وَما أُوتِـيتُـمْ مِنَ العِلْـمِ إلاَّ قَلِـيلاً (اسراء، ٨٥)

  ترجمه: جز دانش اندكى بشما داده نشده است.

امام محدث ابو جعفر طحاوى حنفى (رح) در ( العقيده الطحاويه ) نوشته: اصل تقدير سرّ الله تعالىٰ در مخلوقات مى باشد. و هيچ فرشته مقرب و پيامبرى را بر آن مطلع نگردانيده.تعمق ( مبالغه در طلب ) و تفكر در آن، اسباب خذلان، نردبان حرمان و درجه طغيان است. پس بايد بطور كلى از فكر و نظر و وسوسه در آن پرهيز كرد. زيرا كه خداى تعالىٰ، علم تقدير را از مخلوقاتش نهان داشته و از ميل كردن به آن باز داشته است.

ممنوعيت از فكر و نظر در مسئله تقدير، بمعناى تحريم بر عقل انسانى نيست. بلكه به خاطر حفاظت عقل از ضلالت و انحراف است. زيرا كه عقل نميتواند، همه جوانب آنرا احاطه كند و حتىٰ بخشى از آنرا با صعوبت در مى يابد.
نه هر جاى مركب توان تاختن كه جاها سپر بايد انداختن

عن عايشه (رض) قال رسول الله (ص):( من تكلم فى شىء من القدر، سئل عنه يوم القيامه و من لم يتكلم فيه لم يسأل عنه) ابن ماجه، ٨٤
ترجمه: هركه در مورد تقدير چيزى بگويد، روز قيامت از آن پرسيده ميشود. و اگر در مورد آن چيزى نگويد، از آن سئوال نميشود.

شخصى از اميرالمؤمنين على (ع) سئوال كرد: مرا از تقدير خبر ده؟ فرمود:

• طريق مظلم لا تسلكه

  ترجمه: راهى تاريك است، آنرا مپيما!

  باز سئوال كرد، در جواب فرمود:

• بحر عميق لا تلجه

  ترجمه: بحريست عميق، در آن وارد مشو!

  باز سئوال كرد، جواب داد:

• سرّ الله قد خفى عليك فلا تفشه

  ترجمه: تقدير سرّ و راز خداست كه بر تو مخفى است، لذا آنرا تلاش مكن! ( مشكاته ١\٢٣٣ )

از ابن عمر در مورد تقدير سئوال شد، فرمود:( تقدير چيزى است كه خدا، نخواسته شما را از آن اطلاع دهد، پس از الله (ج) نخواهيد، آنچه بر شما اباء ورزيده است.) الشريعه،٢٣٥

وهب بن منبه ميگويد: (در تقدير تأمل كردم، حيران شدم. باز تأمل كردم، حيران شدم. دانا ترين مردم در تقدير، كسى را يافتم كه از جر و بحث در آن از همه بيشتر خوددارى ميكند و نادان ترين مردم در تقدير كسى است كه از همه بيشتر در آن صحبت ميكند.) شرح الفقه الاكبر، ٦٩

شخصى پيش امام ابو حنيفه (رح) آمد و در تقدير بحث نمود، امام فرمود: